Een Franse Régence consoleklok (Religieuse) Fortin A PARIS

Omschrijving

Een Franse Régence consoleklok (Religieuse), gesigneerd  op zowel cartouche in de wijzerplaat als op achterplatine :  ‘Fortin A PARIS’

Wijzerplaat

Het front van het uurwerk bestaat uit een verguld messing wijzerplaat, welke zeer rijk gedecoreerd is met blad- en bloemmotieven (tulpen) in “Champlevé”-techniek. Deze techniek behelst het uitsteken van de vooraf opgezette decoraties met een burijn. Op deze messing plaat is een verguld bronzen wijzerplaat gemonteerd, welke rijkelijk is versierd met wederom versieringen naar ontwerpen van Bérain.De wijzerplaat is aan de buitenzijde onderverdeeld in zestig minuten in Arabische cijfers. De uren worden aangeduid met Romeinse cijfers op blauw-wit geëmailleerde cartouches. Onder de cartouche met aanduiding XII bevindt zich een medaillon met een hooggeplaatst persoon, vermoedelijk de eigenaar of opdrachtgever. Links, rechts en onder deze medaillon bevinden zich de “arbres” voor de opwinding van het gaandwerk en de slagwerken. Boven de medaillon bevindt zich een kleine arbre voor de fijnregeling van de tijd. De uren en minuten worden aangeduid door geblauwd stalen wijzers. De wijzers zijn versierd met verfijnde bladmotieven.

In het onderste deel van de wijzerplaat bevindt zich een volledige kalender met links een wit-zwart emaille ring met dag-aanduiding, in het midden een wit-zwart emaille ring met aanduiding van de maankalender en centraal een aanduiding van de maangestalte en rechts een dubbele ring in wit-zwart emaille met respectievelijk maand- en datum-aanduiding. Al deze wijzerplaten hebben geblauwd stalen wijzertjes. Het centrale deel van de maangestalte-aanduiding is versierd met een schildering van een landschap. Centraal tussen de wijzerplaten onder de aanduiding van de VI een wit-zwart geëmailleerd cartouche met de signatuur: “Fortin A Paris”. Boven deze kleine cartouche bevindt zich een arbre voor de verzetting van de kalender.

Uurwerk.

Tussen twee messing platines verbonden door 4 stellingpoten bevindt zich het uurwerk. Het uurwerk wordt aangedreven door drie veertonnen, waarvan de linker voor het uren-slagwerk, de middelste voor het gaandwerk en de rechter voor kwartier-slagwerk. De klok heeft een gaandwerk met spillegang met een loopduur van een maand. Het slagwerk heeft drie bellen, twee kleine voor de kwartieren (a-b) en een grote voor de uren (C) op dubbele sluitschijf. Het slagwerk slaat één maal op het eerste kwartier (a), twee maal op het halve uur (a-b), drie maal op het derde kwartier (a-b-a) en vier maal op het hele uur (a-b-a-b), waarna de uren voluit (C). De slinger van het uurwerk hangt achter de achterplatine in een touw-ophanging met cycloïde-boogjes. Ook op deze platine is het uurwerk gesigneerd: N. Fortin à Paris. Onder het loopwerk bevindt zich, wederom tussen twee messing platines verbonden door 4  Stellingpoten, het uitgebreide mechanisme voor de aandrijving van de totale kalender.

Kast.

Deze Religieuse klok bestaat uit vier onderdelen; een console, een kast met het uurwerk; een losse kap; en een eindbekroning met daarop een verguld bronzen zittende Nikè.

De console uit massief Amaranth ingelegd met rozenhouten biesjes is op alle hoeken versierd met vergulde bronzen welke gestileerde bladmotieven voorstellen. Voor op de console een verguld bronzen portret van vermoedelijk Louis XIV als opgestegen godheid omgeven door zonnestralen, vleugels en gestileerde bladmotieven. De onderkant van de console wordt versierd met een opengebarsten granaatappel, symbool van vruchtbaarheid, diversiteit en eenheid van het leven. De console is aan de bovenzijde afgewerkt met een massieve vergulde bronzen plaquette waarop de kast met het uurwerk rust.

De Amaranth kast met het uurwerk wordt gedragen door vier pootjes met bladmotieven. Deze pootjes lopen door in overhoeks geplaatste Amaranth zuilen, welke zijn ingelegd met rozenhout. Deze zuilen zijn aan de bovenzijde rijkelijk versierd met verguld bronzen ornamenten van afhangende bloemcomposities. In elk van de zijkanten van de kast bevindt zich een glazen deurtje in een verguld bronzen frame, die toegang geven tot het uurwerk. Onder de deurtjes bevinden zich verguld bronzen venusschelpen, symbool van liefde en vruchtbaarheid (typische motieven uit de Régence periode). De voorzijde van de klokkast bestaat uit een van boven getoogde glazen deur in een verguld bronzen frame. Onder de deur een horizontale verguld bronzen bloemenguirlande. Het totaal wordt aan de onderzijde afgebiest met een verguld bronzen lambrequin (een over de rand geplooide versiering) welke versierd is met blad- en bloemmotieven en dolfijnen en afgewerkt met kwasten. De lambrequin is vervaardigd naar een ontwerp van Jean Bérain père, de meest vooraanstaande architect, vernieuwer en décorontwerper van Louis XIV.

De kast wordt bekroond met het derde onderdeel, een zware verguld bronzen geprofileerde architraaf. Centraal op de voorzijde is deze architraaf versierd met een Bacchus-kop omgeven door oorlogsatrributen en een hoofdtooi van druivenranken. Op de abacus van de vier zuilen van de kast rusten ingesnoerde verguld bronzen S-voluten die de bekroning van de kap dragen: een verguld bronzen beeld van Nikè gezeten op de wereldbol, godin van de overwinning.

Maker

De uurwerkmaker Nicolas Fortin werd geboren in het laatste kwart van de 17^de eeuw. Hij werd meester in 1705 en overleed in 1727 in Parijs. Hij was getrouwd met Marie-Louise Caron. Samen kregen ze een zoon; Augustin Premier Fortin. Daarmee was Nicolas de grondlegger van het befaamde uurwerkmakers geslacht Fortin.

Zowel Nicolas als Augustin I werkte samen met de belangrijkste meubelmakers, zoals C. Cressent en F. Goyer.

Onder hun klanten onder meer (v.l.n.r) Mademoiselle de Clermont, de Markies de Crussol, de Comte Mailly, de Duc de Brissac.

Datering:

Omstreeks 1715

Afmetingen

Hoogte:  113,0 cm
Breedte:    40,0 cm
Diepte:      20,0 cm

Literatuur

J.D. Augarde, Les Ouvriers du Temps, Genève, Antiquorum, 1996

Tardy, Dictionnaire des Horlogers Français, Parijs, 1971

Print vriendelijk